Toàn tập về Hoa Lan

[Đồngquê]

Đồng quê chia sẻ tổng hợp cách trồng hoa lan siu tầm (Tổng hợp nhiều tác giả ) .v.v.v.v.v.v.v.v. Rất mong các anh/chị bổ xung những thiếu xót , những kinh nhiệm .... trồng lan

                                     TRỒNG LAN KHÓ HAY DỄ


Nhiều người cho là Lan rất khó trồng và mất nhiều công sức. Điều này chỉ đúng một phần nếu so với trồng hoa hồng, hoa cẩm chướng chẳng hạn. Nhưng nếu so với lan đất Cymbidium thì cũng dễ trồng như nhau. Chỉ cần tốn chừng 30 phút một tuần cho 50 chậu lan đủ loại.

Chúng nên nhớ là Lan mọc ở núi cao, rừng rậm trên khắp 5 châu, thời tiết, khí hậu mỗi nơi một khác, do đó chúng ta cần tìm hiểu 2 điều quan trong sau đây:

1 - Đừng bao giờ thấy cây lan có hoa đẹp mà vội vã mua ngay. Cần tìm hiểu cây lan này có thích hợp với nhiệt độ và ánh nắng chỗ chúng ta sẽ để lan hay không?
2 - Chúng ta sẽ để cây lan đó ở đâu, trong nhà hay ngoài vườn, mùa đông lạnh xuống là bao nhiêu độ? Mùa hè nóng tới bao nhiêu độ? Chỗ để lan có đủ ánh nắng hay không? Nắng buổi sáng hay buổi chiều?

Khi trồng Lan cũng như khi trồng bất cứ lọai cây nào ta phải hiểu rõ loại cây đó cần đến những vấn đề chính như nhiệt độ, ánh sáng, tưới nước, bón phân ra sao?

NHIỆT ĐỘ:

Người ta chia Lan trong 3 loại nhiệt độ sau đây:
  Thấp nhất Cao nhất Loại lan
C = Cool Lạnh  40-50°F Dưới 80°F Paphiopedilum
I = Intermediate Vừa  55-65°F Dưới 85°F Phalaenopsis, Cattleya
W = Warm Ấm  60-65°F Dưới 100°F Vanda

Trên đây chỉ là nhiệt độ lý tưởng, thực ra lan có thể chịu lạnh hay nóng hơn một vài giờ mà không sao cả, nhưng không thể chịu lâu dài được. Cũng có những loại chịu được cả nóng lẫn lạnh như Cymbidium, Dendrobium Australia v.v... Vì vậy khi mua lan cần biết rõ cây đó thuộc lọai nào. Ngoài ra nhiều cây lan cần sự khác biệt về nhiệt độ giữa ngày và đêm phải chênh lệch từ 10-15°F, chẳng hạn như Cymbidium cần ban đêm phải dưới 55°F mới ra hoa.

ÁNH NẮNG

Những loại lan cần ánh nắng như sau:

Full sun nhiều nắng cho Vanda, Cymbidium, Dendrobium.
Bright light nắng sáng hay chiều cho Cattleya, Oncidium, Odontoglossom.
Shade bóng rợp cho Masdevalia, Phalaenopsis, Paphiopedilum.

Ánh nắng mùa hè ơ miền Nam California thực là gay gắt nếu không có lưới che, lá lan có thể cháy nắng trong vòng nửa giờ. Nhưng nếu thiếu ánh nắng lan sẽ không ra hoa. Nhà bên cạnh, lan nở đầy vườn mà chúng ta không có hoa, vì họ có nắng mà ta không có. Làm sao để biết ta có đủ nắng hay không? Nếu lá xanh thẫm, mềm và rũ xuống tức là thiếu nắng. Lá vàng ngả mầu tía, cây bị cọc lại là quá nhiều nắng. Lá cây mầu xanh hơi vàng như trái olive là đủ nắng.

TƯỚI NƯỚC

Chúng ta luôn nhớ rằng 70-80% lan bị chết là vì tưới quá nhiều. Lan mọc ở trong rừng, trong núi có khi mấy tháng không mưa mà vẫn sống. Cho nên định luật chung, vào mùa hè khi cây lan ra mầm mới, rễ cây mọc nhiều, tưới nhiều nước. Bớt tưới nước vào mùa thu khi cây ngưng tăng trưởng và vào mùa đông chỉ tưới nhẹ cho cây khỏi bị khô, ngoại trừ trường hợp cây đang ra hoa. Thông thường tại Orange County muà hè tưới 2-3 lần một tuần. Loại Vanda cần tưới mỗi ngày vài ba lần, mùa đông mang vào trong nhà để ở cửa sổ có nắng. Mùa thu mỗi tuần 1 lần. Mùa đông, dầu mùa xuân 2 tuần một lần ngoại trừ khi có gió Santa Ana. Mùa hè khi tưới nước, phải tưới cho thật đẫm, có khi tưới đi rồi tưới lại.

ẨM ĐỘ VÀ GIÓ

Lan ưa ẩm độ 50-60% riêng loại Vanda cần ẩm độ 70-80%. Mùa hè nên phun nước xuống đất để tăng thêm độ ẩm, không nên tưới vào lá. Lan ưa ở chỗ thóang gió, nếu kín gió lan mọc chậm và dễ bị bệnh

BÓN PHÂN

Phân bón lan thường mang 3 nhóm chữ số như 30-10-10, 15-15-15, 10-30-20. Nhóm đầu chỉ số lượng Nitrogene giúp cho cây lá mọc mạnh, nhóm thứ hai chỉ số Phosphorus giúp cho hoa, nhóm thứ ba chỉ số Potassium giúp cho củ và rễ. Do đó mua hè khi cây mới mọc cần loại 30-10-10, khi cây đã ngưng tăng trưởng vào mùa thu bón loại 10-30-20 (Blossom booster) thúc cho hoa nở. Nếu chỉ có it cây và không muốn đổi loại phân nên dùng 15-15-15 hoặc 20-10-20. Không nên mua loại phân trong Nitrogene có chất Urea bởi vì chất này phải cần có một thời gian mới tác dụng. Nên nhớ chỉ bón 1/4 hay 1/2 một thìa cà phê gạt cho 1 gallon nước. Nên áp dụng câu Weakly và Weekly nghĩa là bón rất loãng và bón mỗi tuần một lần. Khi thấy đầu lá bị đen lại đó là đấu hiệu bón quá nhiều phân và có muối đọng trong chậu. Nên tưới bằng Epson Salt tức là Magnesium Sulfate, 1 thìa súp cho 1 gallon nước để rã hết chất muối. Sau đó tưới thật đẫm để xả cho sạch.

Khi thấy cây lan èo uột vàng úa mà bón thêm phân, tưới thêm nước là giết cây lan mau lẹ.

THAY CHẬU

Khi cây đã quá lớn mọc ra ngoài chậu, khi bị thối rễ hay đã quá 2 năm, nên thay chậu vì vỏ cây nuôi lan đã mục. Nếu không thay sẽ bị úng nước và thối rễ. Chậu đất hay chậu nhựa đều tốt, nhưng chậu nhựa cần đục thêm lỗ cho thoát nước. Nên chọn chậu vừa đủ cho lan mọc trong 2 năm. Đa số người mới trồng thường dùng chậu quá lớn, lúc nào cũng ẩm ướt hay bị thối rễ. Lan có thể trồng bằng vỏ cây, đá, gạch vụn v.v... Vỏ cây thông (Fir bark) tiện lợi và rẻ hơn cả.

Vỏ cây nhỏ (fine) cỡ từ 1/8 đến ¼ inche dùng cho các cây nhỏ hoặc các loại Cymbidium, Oncidium, Paphiopedilum hoặc chậu dưới 4 inches.
Vỏ cây vừa (medium) cỡ từ ¼ đến ½ inche dùng cho Cattleya, Dendrobium Phalaenopsis hoặc chậu từ 4 đến 8 inches.
Vỏ cây lớn (coarse) dùng cho các các loại Vanda hay chậu lớn trên 10 inches.
Thời gian tốt nhất để thay chậu là khi mầm non vừa ra rễ thông thường là vào mùa Xuân. Cắt bỏ các rễ thối, các củ hay nhánh đã già. Nếu muốn tách ra nhiều chậu phải để it nhất là 3 nhánh hay 3 củø. Sau khi thay chậu, để lan vào bóng mát và ngưng tưới từ 1 đến 3 tuần lễ để thúc cho rễ chóng mọc, ngoại trừ những loại Paphiopedilum, Phalenopsis, Masdevalia.

SÂU BỌ VÀ ỐC SÊN

Chúng ta có thể diệt các loại sâu bọ bằng xà phòng rưả bát, Mathalion 50 hay Diazinon Ultra pha với nước và phun vào thân hay lá. Ốc sên và sên không vỏ, rắc bột trừ sên hiệu Correy's trên gốc cây hay mặt chậu.

NHỮNG LOẠI LAN CÓ THỂ NUÔI Ở NGOÀI VƯỜN TAI ORANGE COUNTY.

Brassavola digbyana, nodosa. Cattleya,Cymbidium, Dendrobium australia formosum, nobile, Encyclia, Oncidium, Paphiopedilum, Schomburgkia, Stanhopea và Zygopetalum.

NHỮNG LOẠI LAN ĐỂ Ở CỬA SỔ HOẶC ĐỂ ĐÈN Ở TRONG NHÀ

Mini cattleya, Phalaenopsis, Masdevalia, Miltonia, Pleuratholis, tuy nhiên trồng lan trong nhà cần tăng thêm hơi ẩm và gió.

Trên đây chỉ là những điều căn bản. Muốn trồng lan thành công, cần quan sát và nhận xét cách trồng của những vườn lan địa phương, học hỏi các bạn bè và các hội hoa lan cũng như rút kinh nghiệm bản thân.

[Đồngquê]

                                  Những câu hỏi thường gặp về hoa lan

1. KHÔNG RA HOA

Tại sao lan của tôi xanh tốt mà lại không ra hoa?

Lan xanh tốt mà không ra hoa, 80% nguyên nhân là do thiếu ánh sáng. Lá lan xanh thẫm và mềm rũ xuống chứng tỏ thiếu ánh sáng. Lá lan phải có mầu xanh vàng như trái ô liu (olive) và phải cứng mới là đủ nắng. Nắng sáng hay chiều cũng được nhưng cần phải che lưới cho khỏi bị cháy lá. Một vài loại lan như Cymbidium, Sobralia, Epidendrum, Vanda, Dendrobium cần phải nhiều nắng mới ra hoa. Ngoài ra có nhiều loại lan Dendrobium nếu phân bón quá nhiều Nitrogene hay tưới nhiều nước cũng không ra hoa. Lan đất Cymbidium, nếu củ lan không đủ lớn hoặc không có những đêm lạnh dưới 55oF sẽ không ra hoa. Nếu nhiệt độ giữa ban ngày và ban đêm không cách nhau 10-15oF nhiều loại lan sẽ không có hoa.

2. LÁ MỀM VÀ NHĂN NHEO

Tôi có 2 cây lan, một cây lá to bằng bàn tay,chùm hoa mầu tím hồng, hình như con bướm và một cây có chiếc bẹ và một lá. Tôi vẫn để trong nhà và tưới nước hàng tuần, nhưng không hiểu vì sao lá nhăn nheo và mềm rũ xuống.

Thực khó lòng trả lời khi không biết rõ là loại lan nào. Khi mua lan xin nhớ hỏi người bán tên cây lan để dễ dàng cho việc nuôi trồng, vì cách trồng mỗi loại khác nhau. Nhưng theo lời tả, cây thứ nhất có lẽ là Hồ điệp (Phalaenopsis) cây thứ hai có lẽ là Cát Lan (Cattleya). Cả hai đều có triệu chứng bị thối rễ. Khi rễ bị thối, cây không còn hút được nước cho nên lá nhăn nheo và mềm. Trường hợp này, lấy cây ra khỏi chậu cắt bỏ rễ thối rắc bột diêm sinh (sulfur) rồi bỏ vào bao nylon bịt kín lại để vào chỗ rợp, khi nào thấy cây ra rễ sẽ trồng lại vào chậu.

3. TƯỚI NƯỚC

Xin cho biết bao nhiêu lâu mới tưới một lần và tưới như thế nào mới đủ. Tôi nghe nói tưới bằng nước mưa hay nước lọc tốt hơn nước máy có đúng hay không?

Thông thường vào muà hè nếu trời không mưa, tưới 2 lần một tuần. Mùa thu, mùa xuân mỗi tuần một lần. Mùa đông 2-3 tuần một lần. Nhưng mỗi loại lan một khác, mùa hè Vanda tưới mỗi ngày 2-3 lượt, Cymbidium có thể tưới 2 ngày một lần, Cattleya và nhiều loại khác cần phải khô rễ rồi mới tưới. Chậu nhỏ cần tưới thường xuyên hơn là chậu lớn, trung bình chậu 2" tưới 3 ngày 1 lần, chậu 4" tưới 5 ngày 1 lần, chậu 8" tưới tuần 1 lần. Khi tưới dung lượng nước tương đương với chậu cây, thí dụ chậu 1 gallon cần tưới 1 gallon nước. Tưới cho thật đẫm và thưa không nên tưới mỗi ngày một ít. Nước mưa rất tốt cho việc tưới lan, nước lọc (reverse osmosis) cũng tốt nhưng không nên dùng nước lọc bằng muối (soft water). Độ pH của nước cần ở mức từ 4.0 đến 7.0 và độ muối trong nước (Total dissolved salts) TDS cần phải dưới 500 ppm (parts per million).

4. TRỒNG LAN TRONG CHẬU NÀO TỐT HƠN

Xin cho biết lan trồng trong chậu nào tốt hơn?

Lan có thể trồng trong nhiều loại chậu, tuy nhiên mỗi loại chậu có một đặc tính riêng.

Chậu đất rất tốt, chóng khô nước nhưng dễ vỡ và hay bị đóng muối.

Chậu Plastic giữ nước lâu hơn và rẻ tiền hơn.

Giỏ gỗ treo (Hanging basket) thoáng gió, mau khô nhưng hay bị mục, thích hợp với các loại Vanda, Aerides, Stanhopea và những loại có dò hoa mọc ở phía dưới.

5. PHÂN BÓN LOẠI NÀO TỐT

Trên thị trường có quá nhiều loại phân bón, xin chỉ cho loại nào thích hợp với lan, mầu xanh hay mầu vàng?

Phân bón lan có nhiều nhãn hiệu khác nhau, có nhiều thứ giá quá đắt nhưng chưa chắc đã tốt hơn. Có loại mầu xanh, mầu hồng hay mầu vàng. Những mầu sắc này không quan trọng gì cả, nhà chế tạo dùng mầu để phân biệt giữa các loại. Nên biết rằng bất cứ loại phân bón nào cũng có 3 nhóm chữ số: thí dụ 25-10-25. Nhóm đầu 25 chỉ lượng Nitrogene cần thiết cho lá, nhóm thứ hai 10 chỉ lượng Phosphorus cần thiết cho hoa, nhóm thứ ba 25 chỉ lượng Potassium cần cho củ và rễ. Không nên mua những loại dùng Urea để tạo thành Nitrogene bởi vì Urea phải 7-10 ngày mới ngấm, khi tưới nước, Urea chưa ngấm đã bi trôi đi hết. Chỉ nên bón bằng những loại phân hòa tan trong nước, không nên rắc phân viên (cube), hay que (stick) vì sẽ làm cháy rễ. Nếu thời tiết dưới 70oF, không nên rắc phân hột chậm tan (slow release) bởi vì loại này khi bị lạnh, vỏ bọc ngoài không vỡ ra được.

Thông thường vào muà xuân người ta bón phân 30-10-10. Khi cây lan đã trưởng thành đổi sang loại phân thúc cho ra hoa (blossom booster) 10-30-30 hay 0-10-10 chẳng hạn. Nếu không muốn thay đổi, dùng loại phân 20-20-20 hay 15- 15-15. Gần đây trường Đại học cuả tiểu bang Michigan (Michigan State University) đã nghiên cứu thành công trong việc xử dụng loại phân 19-4-23 tưới với nước giếng tại Michigan và loại 13-3-15 dùng với nước lọc.

6. ĐẦU LÁ BỊ CHÁY

Đầu lá Cymbidium hay bị cháy, xin cho biết tại sao?

Đầu lá bị cháy thường do phân bón quá nhiều, mỗi lần bón phân chất muối trong phân bón đọng lại trong chậu. Pha Magnesium sulfate (Epson salt) một thìa súp cho 1 gallon nước, tưới cho thật đẫm, vài giờ sau xả nước cho sạch và cắt bỏ đầu lá, mỗi tháng tưới một lần.

7. LÁ BỊ ĐỐM ĐEN

Lá lan thường hay bị đốm den, có phải là virus hay không? xin cho biết nguyên nhân và cách chữa.

Lá lan bị đốm hay có những chấm đen, thường do khi tưới nước rồi thời tiết lạnh xuống mấy loại vi khuẩn hay nấm độc tác hại. Do đó khi trời lạnh nên giữ lan cho khô. Chữa trị bằng cách phun thuốc Benlate (Benomyl) hay Daconil. Những đốm đen là vết sẹo không bao giờ mất đi.

Mấy loại Virus thông thường là Odontoglossum ringspot virus hiện tượng là có những vòng, làm thành những quầng nâu vàng trên lá. Mosaic virus gây những chỗ lồi lõm những sọc đen hoặc xanh nhạt hay đen trên lá. Necrotic ringspot virus thường xẩy ra cho lan Cymbidium làm cho lá lan bi quầng, sọc lồi lõm và còn nhiều loại virus khác nữa. Nhưng nhiều khi những hiện tượng kể trên cũng không phải là do Virus. Muốn biết rõ phải cắt lá gửi đi thí nghiệm. Khi bị virus không có cách gì chữa được. Hãy hủy bỏ cây hay để riêng ra một chỗ. Phòng ngừa bằng cách không mua những cây khả nghi và dùng lửa đốt dao kéo trước khi cắt lá hay rễ.

8. RỆP

Lan thường hay bị rệp, xin cho biết cách trị.

Lan thường hay bị những loại rệp xanh, đen, vàng (aphids), rệp trắng (mealybugs) rệp sáp (Boisduval scales) hay rệp vẩy cứng (hard scales) rệp nhỏ (Spider mites) Ruồi trắng (White fly) v.v… Dùng xà phòng (insecticide soap) Malathion 50 hay Diazinon xịt trên và dưới lá. Mỗi tuần xịt một lần, trong 3-4 tuần lễ liên tiếp để giết những con rệp còn sót lại hoặc do trứng mới nở. Nhưng muốn tận diệt phải dùng những loại Systemic cho thuốc ngấm vào trong cây như Isotox hay Orthenex. Dùng thuốc này phải theo lời chỉ dẫn phải xịt 4-5 lần cách nhau 3 tuần lễ. Nên nhớ rằng những thứ thuộc loại Systemic không thể dùng cho rau cỏ và cây ăn trái được.

9. KIẾN

Kiến làm tổ trong chậu lan có hại hay không? Làm sao diệt trừ?

Tuy kiến không làm hại cây lan, nhưng kiến mang đủ loại rệp đến. Rệp hút nhựa cây trong có chất ngọt như mật và kiến hút chất mật trong con rệp như người ta nuôi bò sữa. Khi kiến tha rệp từ cây này sang cây khacù tưcù là đã mang theo bệnh hay vi rút sang theo.

Muốn giết kiến dùng các loại thuốc kể trên, nhưng nếu muốn tận diệt ổ kiến trong chậu lan hãy rắc thuốc hột Diazinon granule trên mặt chậu và tưới nước cho thuốc ngấm xuống.

10. SÊN

Lan thường hay bị sên cắn mầm và hoa, tìm không thấy.Xin chỉ bảo cách trừ.

Sên có hai thứ: có vỏ (snails) và không có vỏ (slugs). Loại có vỏ dễ nhìn thấy, nhưng loại không vỏ thường nằm trong chậu. Loại này khó trị, khi cây ra hoa sên bò ra cắn ngang dò hoa hay cắn nát bông hoa.

Muốn trừ sên vào đầu mùa xuân nên rắc thuốc trừ sên hay rắc muối dưới đất chung quanh chỗ để lan và tiếp tục khi thấy dấu sên bò thường là vệt nhớt bóng loáng. Khi lan bắt đầu ra nụ hay hoa, hãy rắc bột trừ sên hiệu Correy 's trên mặt chậu hay trên lá để ngừa loại sên không vỏ, hay rắc một ít vỏ cây Red wood trên mặt chậu, sên không ưa mùi gỗ này.

11. NUÔI LAN TRONG NHÀ

Xin vui lòng chỉ cho cách nuôi lan trong nhà.

Muốn nuôi lan trong nhà cần để lan ở gần cửa sổ hướng Nam cho có ánh sáng. Nếu không có cưả sổ hãy dùng 4 chiếc đèn ống 40 Watts gồm 2 bóng Wide Spectrum kèm 2 bóng Cool white cho diện tích 36 x 36" hay dùng loại đèn High Intendity Discharge (HID) cho một diện tích lớn hơn. Nếu dùng đèn, cần để từ 12 giờ một ngày cho cây sắp ra hoa. Các cây nhỏ cần đến 16 giờ mới đủ sức tăng trưởng. Nuôi lan trong nhà cần để chậu lan trên khay nước có đá sỏi cho đủ độ ẩm và quạt cho thay đổi không khí. Phalaenopsis, Miltonia, Paphiopedilum là những loại thích hợp nuôi trong nhà.

12. LAN CÓ HƯƠNG THƠM

Xin cho biết một vài thứ lan có hương thơm.

Những cây lan nguyên giống (species) hoặc ghép giống từ những cây dưới đây phần đông đều có hương thơm:
Aerides odoratum   Angraecum sesquipedale   Brassavola nodosa
Cattleya hoa trắng, tím, hồng   Cymbidium eburneum   Cymbidium ensifolium
Cymbidium sinense   Encyclia citrina   Encyclia cordigera
Dendrobium anosmum   Dendrochilum glumaceum   Lycaste aromatica
Lycaste cruenta   Maxillaria tenuifolia   Neofinetia falcata
Odontoglossum pulchellum   Oncidium ornithorhynchum   Rhynchostylis gigantea
Rhyncholaelia digbyana   Stanhopea occulata   Stanhopea wardii
Stanhopea tigrina   Trichopilia suavis Vanda merrilli   Vanda tricolor
Zygopedilum intermedium   Zygopedilum crinitum   Zygopedilum mackayi

13. ĐÈN ĐỐT MUỖI

Tôi có khoảng 30 chậu lan để ở vườn sau vẫn có hoa, nhưng từ khi treo chiếc đèn đốt muỗi, nhiều cây không ra hoa. Như vậy có phải tại đèn hay không?

Rất đúng! Lan cũng như người cần có thời gian nghỉ và ngủ. Vì vậy không nên để đèn ở nơi trồng lan. Chiếc đèn đốt muỗi leo lét suốt đêm thỉnh thoảng lại sáng rực vì đốt cháy côn trùng làm cho cây bị nhiễu loạn ánh sáng và không ra hoa.

14. TẠI SAO RỤNG LÁ

Tại sao Cymbidium hay rụng lá hơn càc thứ lan khác?

Theo định luật của tạo hóa, lan cũng như người phải trải qua thời kỳ sinh lão bệnh tử. Có người tuổi thọ cao, có người yểu mệnh vì thiếu dinh dưỡng hoặc đìều kiện sinh sống khắc nghiệt. Lá già vàng đi và rụng xuống là lẽ thường tình. Thông thường sau 2 năm lá Cymbidium sẽ rụng, nhất là khi thiếu nước tưới vào mùa hè hoặc cây đã chết rễ. Vì vậy nếu thiếu nước, các cây non sẽ rút hết nước của cây mẹ làm cho cây này rụng lá. Kinh nghiệm cho thấy những cây không có củ già dễ bị rụng lá bởi vì củ già là bầu chứa nước.

15. NỤ HOA VÀ NHÁNH NON

Làm sao phân biệt được mầm hoa và cây non?

Với Cymbidium mầm hoa sẽ thành hình vào thàng 9-10 khi đêm bắt đầu se lạnh. Mầm hoa hình tròn như đầu bút chì, trái lại cây non sẽ dẹp. Đối vói các giống lan khác cũng giống như vậy.

16. NỤ HOA BỊ HÉO VÀ RỤNG

Xin cho biết tại sao Cymbidium, Dendrobium và một vài thứ lan khác mang vào trong nhà nụ hoa lại bị héo và rụng?

Nụ hoa bị héo và rụng vì 2 nguyên nhân chính: nhiệt độ, độ ẩm bị thay đổi đột ngột. Trong nhà để lò sưởi đốt bằng gas nhiều khi còn hơi hoặc giả để ở cưả sổ có nắng chiếu thẳng vào. Nên nhớ Cymbidium nếu trên 75oF dễ bị héo nụ, do đó cần phải để vào chỗ rợp mát.

17. MANG LAN VÀO TRONG NHÀ

Tôi muốn mang lan vào chưng ở phòng khách. Xin vui lòng cho biết nên mang trước khi hay sau khi hoa nở và để trong nhà bao lâu?

Như đã trình bầy ở trên nếu không có sự quá ư chênh lệch về nhiệt độ và độ ẩm, mang vào lúc nào cũng được và để bao lâu cũng được. Nhưng thông thuờng trong nhà bao giờ cũng thiếu ánh sáng, nếu để quá lâu những loại cần nhiều ánh sáng sẽ thui chột vì vậy chỉ nên để 1-2 tuần ngoại trừ Phalaenopsis, Paphiopedilum, Masdevalia v.v...

18. THÚC CHO HOA RA VÀO DỊP TẾT

Xin chỉ cho tôi cách nào cho hoa nở vào dịp Tết.

Tạo hóa sinh ra vạn vật đã ấn định những điều kiện về thời tiết để đơm hoa kết trái. Hoa chỉ nở theo mùa, chúng ta khó lòng thay đổi. Tuy nhiên người ta cũng có thể làm cho hoa nở sớm hơn hoặc chậm hơn bằng cách bón phân, thay đổi ánh sáng, nhiệt độ và độ ẩm. Tăng thêm ánh sáng, nhiệt độ và độ ẩm sẽ làm cho hoa nở sớm hơn, trái lại sẽ làm cho hoa nở chậm hơn. Kinh nghiệm cho thấy nếu dò hoa Cymbidium cao độ 3-4 inches mà mang vao trong nhà 30-45 ngày trước sẽ có hoa vào dịp Tết. Dendrobium mới hé mầm nụ cũng vậy, nhừng phải coi chừng độ ẩm.

19. Cây lan hồ điệp Phalaenopsis của tôi lá vàng úa và rụng dần xin vui lòng chỉ dẫn

Luôn nhớ lan Hô điệp không chịu được lạnh dưới 60 độ F và cũng không ưa nhiệt độ quá chênh lệch giữa đêm và ngày. Nếu không có nhà kính nên nuôi ở trong nhà. Trường hợp trên lấy cây ra khỏi chậu cắt bỏ rễ thối, phun Daconil rồi trồng lại với vỏ cây mới và dùng chậu nhỏ hơn, để vào cửa sổ không có ánh nắng, chờ cho cây hồi phục mới cho thêm chút ánh nắng buổi sáng.

20. Lan hồ điệp lá xanh mướt, mềm sèo và mọc vẹo sang một bên xin cho biết nguyên nhân.

Nguyên nhân chính thiếu ánh sáng cho nên lá mềm và xanh mướt. Lá mọc vẹo sang một bên là theo qui luật tự nhiên cây, lá hoa, rễ đều hướng về phía ánh sáng.

21. Daconil dùng để trừ nấm và các bệnh tật (fungus & bacteria) nhưng thường để lại vết trắng trên lá cây. Có thứ nào thay thế?

Khi dùng Daconil nên pha thêm một thía cà phê xà phòng rửa chén, vài ngay sau tưới nước sẽ hết sacïh vệt trắng trên lá. Muốn thay thế, dùng Phyton 27 pha từ 2.50 đến 4 ounces cho 10 gallon nước để trị bệnh từ 5 đến 10 ngày một lần cho đến khi hết bệnh. Nếu dùng để phòng ngừa pha 1,50 ounces cho 10 gallon nước phun từ 10 dến 15 ngày một lần.

22. Xin hỏi làm sao trừ rệp xanh hay rệp đen bám vào nụ hoa và lá non?

Nếu ít , dùng Q tip hay bông gòn chấm vào xà phòng rưả chén pha loãng, còn nếu nhiều hãy dùng Alcohol 75 % vào bình phun cho chết rệp sau đó phun bằng nước lạnh. Khoảng một tuần sau phun thêm một lần nưã để giết những con rệp mới nở vì trứng rệp và các loại côn trùng đều có một màng mỏng che chở Alcohol hay thuốc sát trùng không ngấm vào nổi.

24. Xin định nghĩa rõ rệt thế nào là Hoa lan Việt Nam?

Chúng ta cần phải phân biệt rõ ràng: Hoa lan Việt Nam tức là hoa lan nguyên thủy mọc tại núi rừng Việt nam còn những cây lan nhập cảng từ các quốc gia khác không thể coi là hoa lan cuả Việt Nam đuợc. Thí dụ cây Paphiopedilum delenati chỉ mọc tại Việt Nam (endemic) thì 70 năm sau dù rằng đã sinh sôi nẩy nở tại Hoa Kỳ, Pháp, Nhật v.v... cũng vẫn đuơc gọi là hoa lan Việt nam. Nhưng cũng có những cây như Dendrobium aggregatum, Dendrobium chrysotoxum chẳng hạn mọc tại các nuớc như Thái Lan, Việt Nam, Lào, Miến điện v.v... thì nước nào cũng có thể coi như cây đó là của mình.

Những câu hỏi thường gặp về lan p.2
1. Tại sao không nên dùng những thứ phân hột hay phân viên để bón cho lan?

Lan là một loài hoa không cần nhiều phân bón, nhất là các loại nguyên giống, do đó khi bón phân cần pha cho thật loãng chỉ bằng ¼ lời chỉ dẫn của nhà chế tạo là đủ. Tuy loãng như vậy mỗi tháng chúng ta phải tưới nước một lần cho thật đẫm để trôi sạch chất muối đọng lại trong châu. Khi dùng phân hột hay phân viên chúng ta không thể nào kiểm soát được nồng độ của phân bón, nhất là những thứ dùng cho cỏ cây quá mạnh đối với lan. Loại phân này sẽ làm cháy rễ. Xin xem chi tiết bài tưới nước, bón phân.

2. Tại sao cây Dendrobium anosmum (dã hạc) Dendrobium aggregatum (kim điệp) của tôi mọc rất tốt mà không ra hoa?

Có 3 yếu tố làm cho cây không ra hoa: bón nhiều phân có chất nitrogene quá cao, tưới quá nhiều nước trong giai đoạn cây cần nghỉ, thời gian này không đủ lạnh làm cho rụng lá. Vì vậy khi cây đã ngừng tăng trưởng, ngưng bón phân 30-10-10 mà bón bằng phân 10-30-30. Vào muà đông ngưng bón phân, tưới bớt nước hoặc ngưng tưới nước, trời lạnh xuống cây sẽ rụng lá và sẽ ra hoa vào mùa xuân.

3. Mấy cây lan tôi trồng ở trong nhà bị rệp đen (aphid) rệp đỏ (red spider mite) và loại có vẩy mềm (soft scale) Tôi đã dùng thử nhiều thứ thuốc mà không sao diệt trừ được. Tôi không muốn dùng những thuốc diệt sâu bọ nặng mùi ở trong nhà. Xin vui lòng chỉ dẫn.

Luôn luôn nhớ rằng thuốc diệt sâu bọ không diệt được những trứng sâu vì có một màng che bảo vệ. Vì vậy khi phun thuốc phải phun nhiều lần cách nhau một tuần lễ để diệt hết những sâu bọ vừa mới nở. Không muốn dùng những thứ nặng mùi, nên mua xà phòng Dr. Bronner‘s Pippermint Soap ở tiệm bán thức ăn dinh dưỡng (health food store). Pha một thìa cà phê vào một quart nước rồi dùng bình phun, phun cho mạnh. Còn không mang ra ngoài phun thuốc, để cho hết hơi rồi mang vào trong nhà.

4. Cây lan hồ điệp (phalaenopsis) khi mua rất khỏe mạnh, tôi để trong nhà gần cửa sổ có nắng. Trong nhà nhiệt độ khoảng 74°F, mỗi tuần tưới 2 lần. Lá tự nhiên mềm sèo, tôi ngưng bón phân nhưng không thấy dấu hiệu tốt. Tôi phải làm sao?

Không rõ cây trồng bằng gì? Vỏ cây hay rêu? Tuy nhiên dù là vỏ cây, tưới mỗi tuần 2 lần là quá nhiều, chỉ nên tưới từ 7 cho đến 10 ngày một lần. Nếu trồng bằng rêu (sphagnum moss) 3 tuần hay một tháng mới tưới một lần. Hãy rút cây ra khỏi chậu, quan sát có thối rễ hay không? Nếu thối, cắt bỏ rễ thối trồng lại bằng vỏ cây hay rêu mới ngưng tưới trong 2 – 3 tuần rồi hãy tưới như trên.
Những thắc mắc
1. Tôi muốn có một số hoa lan Việt Nam, xin chỉ dẫn làm sao mua được.

Muốn có một số hoa lan quê nhà, trước hết phải:

• Tìm hiểu tên khoa học của các cây lan Việt Nam, xem bài Hoa Lan Việt Nam, Hương lan hoặc mua cuốn Phong Lan Việt Nam cuả Trần Hợp.
• Tìm hiểu giống lan ưa thích xin xem hình trong sách A Golden guide of Orchids, hay Botanica’s Orchids hay The Illustrated Encyclopedia of Orchids.
• Hỏi người bán hàng hoặc mua theo catalog

2. Xin cho biết tên khoa học của một số lan Việt Nam như Long tu, Dã hạc, Hạc vĩ v.v...

Một vài tên hoa lan Việt Nam như sau:

Aerides houlettiana = giáng hương quế
Aerides odorata = giáng hương thơm
Calanthe rubens = bầu rượu xuân
Calanthe vestita = bầu rượu tím
Cymbidium dayanum = bích ngọc
Cymbidium sinense = mặc lan
Dendrobium anosmum = dã hạc
Dendrobium aphylum = hạc vĩ
Dendrobium primulinum = long tu

Lan Việt Nam còn rất nhiều có thể lên tới 1000 giống, nhưng tên gọi không đồng nhất, nhiều người gọi cả 3 giống Dendrobium ở trên là long tu cả, hơn nữa tất cả các giống dendrobium đều gọi là Hoàng thảo mặc dầu hoa vàng, trằng hay tím.

3. DENDROBIUM ANOSMUM
Tôi có một cây Dendrebium anosmum (dã hạc) có 2 cành già đã trụi lá và một cành còn lá. Tôi cứ yên trí là sẽ ra hoa ở cành già, nhưng lại ra vài hoa ở phần ngọn của cành có lá, xin giải thích dùm.

Giống Dendrobium anosmum hay aphylum hay primulinum hay parishii không ra hoa ở cành đã mọc từ một, hai năm trước mà chỉ ra hoa ở cành mới mọc. Vào muà Xuân, Hè tưới đẫm nước và bó nhiều phân cho cây mọc mạnh. Vào cuối muà thu tuới bớt nước, rồi để cho lạnh xuống 50oF vài tuần lễ cho rụng hết lá, như vậy lan sẽ ra hoa nhiều từ gốc đến ngọn.
Một số câu hỏi về hoa lan
1. Xin chỉ cách gây giống Cymbidium từ những củ già.

Chọn những củ già có 1 hay 2 mầm nhỏ ở dưới gốc, cắt bỏ rễ chết hay thối. Lấy vôi ăn trầu hay dùng thuốc trừ nấm bôi vào các vết cắt. Bóc bỏ bẹ lá hay màng che rồi rửa sạch, bỏ vào bao nylon bịt kín lại hoặc có thể vùi 1/3 củ trên cát. Chừng 1-3 tháng sẽ mọc mầm. Những củ tách ra vào mùa xuân sẽ ra mầm chóng hơn những củ tách quá muộn. Khi cây con cao chừng 1-2 inhches có thể mang trồng với vỏ cây loại nhỏ. Tùy theo điều kịên chăm nuôi, những cây này sẽ có hoa trong vòng 3-4 năm.

2. Xin cho biết nên dùng chậu bằng đất nung hay chậu nhựa?

Chậu bằng nhựa (plastic pot) thông dụng và tiện lợi hơn chậu đất (clay pot) bởi vì chậu nhựa rẻ tiền hơn, nhẹ hơn và không bị đọng muối, khoáng chất hay mốc meo như chậu đất. Nhưng chậu nhựa không thoáng khí và hay bị lật đổ. Muốn đục lỗ ở ngang hông chậu có thể dũng lưỡi khoan lỗ khóa ½ inche hay mua chiếc glue gun dùng để dán keo có thể làm chảy nhựa tạo ra lỗ thủng. Muốn khỏi bị đổ hãy dùng đá lót dưới đáy chậu.

3. Khi phun thuốc trừ sâu hay trừ nấm trên lá lan thường bị chẩy đi mất, xin chỉ cách nào khỏi bị chẩy đi.

Lá cây lan thường trơn bóng và nghiêng dốc cho nên khi phun thuốc trừ sâu hay bón phân nên pha thêm một chút xà phòng rửa chén, 1 thià cà phê cho 1 gallon nước. Xà phòng có tác dụng làm cho lá không trơn nên thuốc hay phân bón có thể dính vào lá, hơn nữa xà phòng làm cho sạch lá và các sâu bọ không ưa.

[Đồngquê]

                                 ĐỂ LAN TRONG NHÀ

Bỏ ra bao nhiêu tháng ngày chăm lo tưới bón, tốn công, tốn sức đến khi lan vừa mới kết nụ, đơm bông hoặc vừa mua được chậu hoa tốn trên trăm bạc vội mang vào trong nhà trưng bầy cho đẹp. Mới được vài ngày hoa tàn, nụ rụng, cuống thui, lá vàng úa. Thật không có gì buồn chán và tức bực cho bằng.

Chúng ta hãy tìm hiểu những nguyên nhân nào gây ra tình trạng tệ hại thê thảm này:

1. Lan không ưa sự thay đổi nhiệt độ thái quá và bất chợt. Vào mùa xuân, thu khí trời mát mẻ nhiệt độ bên ngoài khoảng 60°F hay 15.6°C mang vào trong nhà nhiệt độ trung bình trên dưới 80°F hay 26.7°C. Sự thay đổi đột ngột này làm cho cô nàng Lan thể chất vốn dĩ yếu đuối lại thêm khó tính, nhõng nhẽo, khó chiều bị ê mình ê mẩy. Nhưng chuyện này chỉ xẩy ra ở các xứ Âu Mỹ vì nàng lan quê nhà vốn dĩ đã dạn dầy sương gió, nhà thì cửa trước, cửa sau mở ra trống trước trống nên làm gì có chuyện thay đổi đột ngột. Hơn nữa nhiệt độ bên ngoài nếu có thay đổi cũng từ từ phải cả tiếng sau mới khác biệt, tuy vậy nhưng người ở miền Nam California đã kinh nghiệm chuyện này. Sau một trận gió mệnh danh là "Santa Ana wind" vừa khô, vừa nóng lại còn thêm cơn gió thổi mạnh như bão, mấy chiếc nụ vừa ra đã úa vàng và rụng dần. Nói tóm lại sự thay đổi đột ngột tăng lên từ 10°F hay 6°C sẽ ảnh hưởng đến chuyện héo hoa, rụng nụ, nhưng nếu lạnh xuống thì lại không sao.

2. Lan cần phải có độ lạnh và cách biệt giữa đêm và ngày. Chúng ta ai cũng biết rằng muốn giữ hoa lâu tàn, cần phải để trong phòng lạnh khoảng 50°F hay 10°C. Trong nhà cửa kính kín mít, nhiệt độ ban ngày và ban đêm lúc nào cũng vậy, cho nên ban đêm cần hé mở cửa sổ hoặc hạ bớt lò sưởi xuống 60°F hay 15,6°C cho dễ ngủ và tốt cho lan.

3. Lan cần ẩm độ trung bình từ 50%, nhưng trong nhà vì nấu bếp, vì lò sưởi cho nên ẩm độ xuống rất thấp chỉ còn khoảng 5-10%. Vì vậy cần để chậu cây bên trên đĩa nước có lót những viên đá nhỏ hoặc dùng bình phun nước (sprayer) mỗi ngày vài lượt để cho lá và hoa khỏi khô. tốt hơn mua một máy phun hỏi ẩm (Humidifier) loại rẻ tiền khoảng $20. Nên dùng nước cất (distilled) hay nước lọc để khỏi đóng cặn trên lá.

4. Lan cần thoáng gió, trong nhà không khí không chuyển động, không thích hợp với lan, nhất là các loại phong lan. Tránh để lan vào một góc không có người qua lại, vì đi qua hay lại cũng làm không khí chuyển động. Nếu cần để một chiếc quạt nhỏ loại xoay qua xoay lại (occilating fan).

5. Lan không ưa mùi gas, mùi xào nấu, khói bếp, những mùi xăng nhớt hay hóa chất trong các bình xịt bằng hơi ép. Vì vậy nên để lan xa bếp lò, lỗ lò sưởi thổi ra.

6. Lan cần ánh sáng để nuôi sống cây và giữ cho hoa lâu tàn. Thiếu ánh sáng mầu sắc sẽ lạt dần và lan dễ bị bênh.

7. Lan không ưa tưới thường xuyên. Khi ở ngoài trời có nắng có gió, trung bình một tuần tưới một lần. Lan để trong nhà tưới thưa hơn, từ 1 dến 2 tuần, nhất là những chậu lan trồng bằng rêu (sphagnum moss). Khi tưới nên nhớ tưới cho thật đẫm. Mỗi ngày tưới một chút là giết cây lan dần dần vì rễ lúc nào cũng ướt. Những giống nữ hài (Paphiopedilum) hay Đinh tử hương (Zygopetalum) và những loại Masdevalia cần tưới hàng tuần đừng để cho khô rễ, nhưng cũng không nên tưới quá thường xuyên.

8. Một số lan rất nhậy cảm nhất là những loại lan nguyên thủy (species) không ưa những sự thay đổi từ nhiệt độ, độ ẩm, hơi đốt v.v... Lan lai giống bán trên thị trường thường mạnh hơn vì đã được lựa chọn nhũng giống mạnh, hoa nhiều và lâu tàn.

Để lan trong nhà cần phải chú trọng những điều kể trên và nơi tốt nhất là gần cửa sổ hướng Nam có ánh nắng chiếu vào. Mang lan vào trong nhà để chưng bầy không nên để quá 2 tuần lễ, nếu không cây lan sẽ yếu dần. Để quá lâu lan sẽ chết. Tốt hơn hết là sau 2 tuần cắt bông để giữ cho cây được mạnh và sẽ có hoa vào năm tới.
 
 
 
 
 
 
 

[tranquanghd123]

trồng lan khó và tỉ mỉ lắm phải không anh ? thôi chăm cu cho nhàn vậy , hihi còn thời gian còn lại chăm cho bông hoa 45kg nữa là cũng mệt rồi 

[CuGáy_ ĐàNẵng]

Nói vậy thôi chứ cũng kô đến nỗi quá khó đâu.Chỉ cần chú ý đến những điều cốt yếu như ánh sáng,độ ẩm là tốt rồi.Còn đã chơi chuyên sâu thì còn phải nghiên cứu nhiều.Lúc trước mình chơi lan cũng tay mơ thôi,nhưng được cái ham học hỏi nên  chơi cũng kô đến nỗi nào.Catleyya Cleopars người ta trồng 1 giò khoảng 20 giả hành,thì khi ra hoa cũng được khoảng từ 3-5 cần,mỗi cần từ 4-8 hoa là cung.Vậy mà mình đã từng trồng 1 giò 24 giả hành,mình xắn ra thành 8 khóm riêng lẻ,đến khi nó ra thì ra đến 12 cần,mà cần ít nhất cũng 8 hoa,cần nhiều nhất lên đến 16 hoa.Ngày trước vừa chơi vừa kinh tế nên nhà nhiều lan lắm.Các loại dễ trồng,dễ bán như Đại hồ điệp,Denro,Vũ nữ, Vanda Mokara là nhiều nhất.Còn lan rừng thì kô thiếu loại gì  kể cả lan hài.Năm 2004 là năm có biến cố xảy ra nên chán nản,suy sụp mất một thời gian rồi sau dừng cả chơi lan.Năm đó giàn lan ở nhà đạt năng suất cực cao.Nhiều chủ tiệm hoa cảnh đã đến nhà đặt tiền đẻ giữ lan nhưng mình với bà xã ngập ngừng kô dám nhận vì 2 vợ chồng định mở hàng hoa lan bán Tết.Đặt cọc tiền đẻ bốc chọn lô ở hội hoa Xuân xong,2 vợ chồng mừng,nói năm nay nhà mình đỡ rồi,công chăm sóc 2 năm của vợ chồng mình đó.Ngày 20/12 AL nhận lô xong 2 vợ chônhf  dự định sáng ngày 22AL sẽ thuê xe chở hoa sang.Vậy mà chỉ trong 1 đêm 21/12 AL,sáng sớm 2 vợ chồng ra vườn,sững sờ rồi ngồi nhìn nhau mà khóc.Cả vườn lan chỉ còn lại vài giò trơ trụi....còn lại biến mất hoàn toàn.Đau đến khóc kô thành tiếng.Sau này có trồng lại,gầy dựng lại được mấy chục giò lan giống,nhưng lửa trong mình nó nguội mất rồi nên nó dần chết hết.Vợ thì sau vụ đó cũng chẳng còn mặn mà với lan nữa nên cũng thôi luôn.

[CuGáy_ ĐàNẵng]

Nói vậy thôi chứ anh em nào có chơi lan,nếu có thắc mắc gì cứ hỏi,mình sẽ giúp hết sức có thể,bằng tất cả những kinh nghiệm về lan mà mình biết.Trước đây mình là thành viên chi hội sinh vật cảnh thành phố Đà Nẵng nhé!

[chipchip]

Chào Bảo!

Mua hoa lan rừng ở công viên 29/3 ok không, chiều nay tính ra xem thử nè, có giúp đỡ thì chạy ra lựa dùm chip đi chưa biết có phải đi làm không nữa
Chíp mới tham gia vào môn nghệ thuật này thôi, đang liều thử một phen, chưa biết kết quả thế nào nhưng sáng nay thấy chậu hồ điệp lá heo queo, sắp về với đất rồi

[CuGáy_ ĐàNẵng]

Ok chip!Khi nào đi thì nháy máy,Bảo chạy ra lựa dùm,ghép giò dùm luôn cho.Chậu Hồ Điệp cứ để đó,coi thử nó bị bệnh gì kô đã rồi mới biết được.Có gì Bảo xử lí luôn cho.Mùa này đang vào mùa lan rừng rồi.Đang có Giả Hạc đó!

[chipchip]

  , khoảng mấy giờ ở công viên bán hoa hả Bảo ? Chíp ra chiều tối thấy bà con xúm lại quá chừng mà không biết chọn cây nào cả, có lẽ ra sớm thôi. Có biết số đt của Bảo đâu mà nháy máy chớ, mà khoảng mấy giờ, lỡ nháy máy giờ ....cao điểm thì chết

[CuGáy_ ĐàNẵng]

Lấy bình xịt kiến,xịt lên cây Nhàu đi chip ơi.Kiến cắn tùm lum luôn rồi.Ngứa bà cố luôn! 

[Đồngquê]

                        BỆNH TẬT VÀ SÂU BỌ

Lan nếu được nuôi dưỡng đúng cách, cây sẽ khỏe mạnh, đâm chồi nẩy nụ và hoa sẽ tươi đẹp bền bỉ. Nếu không cây sẽ yếu ớt, không ra hoa lại hay bị nhiễm bệnh và chết.
Nguyên nhân làm cho lan không được khỏe mạnh liên quan đến nhiều vấn đề khá quan trọng như: nhiệt độ, ánh sáng, ẩm độ, tưới nước, phân bón v.v… nhưng 80% là tưới quá thường xuyên. Nên nhớ lan cần ẩm độ cao nhưng không cần tưới quá nhiều nước

• Nóng quá cây sẽ bị còi cọc, lá vàng vọt không lớn được, hoa chóng tàn.
• Lạnh quá nhựa cây không lưu chuyển được, cây yếu dần và dễ bị bệnh.
• Thay đổi nhiệt độ đột ngột nụ hoa sẽ thui chột và bị rụng
• Nắng quá cây sẽ làm cháy lá, úa vàng cằn cỗi.
• Thiếu ánh sáng cây èo uột, lá mềm và rũ xuống.
• Ẩm độ quá thấp củ bẹ nhăn nheo, teo tóp lại.
• Ẩm độ quá cao, cây dễ bị nhiễm bệnh.
• Thiếu nước cây bị khô cằn, lá bị nhăn nhúm chun xếp lại.
• Quá nhiều nước cây sẽ bị thối củ, thối rễ



• Bón quá nhiều cây sẽ bị còi cọc vì muối đọng trong chậu làm cháy rễ, đầu lá bị cháy.
• Thiếu phân bón thường có những hiện tượng sau:
• Thiếu chất đạm (nitrogen) cây không lớn, lá từ từ lá vàng úa, lá già trước lá non sau
• Thừa chất đạm lá xanh mướt, dài và mềm
• Thiếu chất lân (phosphorous) lá ngắn và nhỏ
• Thừa chất lân cây thấp, lá ít và dầy, ra hoa sớm, dò hoa thấp ngắn.
• Thiếu chất cali (potassium) cây bị mềm yếu, lá bị xoăn lại và không ra hoa
• Thừa cali thân cây và lá bị nhỏ đi, cây không lớn được.

Kinh nghiệm cho biết lan cần rất ít phân bón vì vậy chỉ nên bón thật loãng và thưa, ngoại trừ Vanda, Dendrobium và Cymbidium. Những giống nguyên thủy (species) không ưa nhiều phân bón.
Những khiếm khuyết kể trên làm cho cây yếu ớt nên dễ bị bệnh. Thông thường do những vết trầy, cắt hay gẫy, khi bị quá ẩm ướt vào mùa mưa lạnh lại bị thiếu nắng, không thoáng gió thêm vào quá nhiều phân bón.
Những chứng bệnh của hoa lan được xếp vào 3 nhóm như sau: nhiễm trùng(bacterial diseases) bệnh nấm (fungal diseases) và nhiễm vi khuẩn (viral diseases).

NHIỄM TRÙNG Đốm và thối (Bacterial spot/Rot)




Bệnh nay do vi trùng Pseudomonas và Erwirnia làm cho chết cây và lan sang các cây khác mau lẹ. Dấu hiệu: Lá hay cuống lá có đốm hay vệt mầu nâu hay đen hay phỏng nước từ từ loang to. Hoa có đốm mầu hồng hay nâu nhạt .Rễ bị nhũn ra và ngửi có mùi hôi.
Cách ngăn ngừa và chữa trị chứng bệnh này là
• Hãy cắt bỏ hết những chỗ bị thối và cắt sâu thêm ít nhất là 2 phân vào phần còn khỏe mạnh.
• Dao kéo cắt cây phải đốt qua lửa để diệt trùng.
• Rắc bột diêm sinh vào chỗ cắt để khử trùng, khử nấm.
• Nếu gốc cây hoặc rễ bị thối nên thay chậu bằng chậu sạch và vỏ cây mới.
• Để xa những cây lành mạnh
• Tăng cường sự thoáng gió
• Giảm độ ẩm
• Bớt tưới nước và tránh làm ướt lá.

BỆNH NẤM


1. Nấm thối đen (Black rot: Phythopthora) thường xẩy ra cho lan Cattleya và nhiều loại khác. Dấu hiệu: mầm non bị thối đen từ gốc lan lên trên và có những chấm mốc trắng bên ngoài. Bệnh này lan ra nhanh chóng từ cây nhỏ đến cây lớn. Thông thường cây sẽ chết, mặc dầu đã cắt bỏ và chữa trị như trên.
2. Thân cây bị thối hoặc chết khô (Black leg/ Dry rot) thường xẩy ra cho các lọai Vanda và Dendrobium do nấm Fusarium và Rhizoctonia. Nguyên nhân nước đọng quá nhiều trong chậu và nhiễm bệnh. Dấu hiệu: thân cây bị mềm hoặc khô lại, rụng lá dần dần từ gốc đến ngọn. Chữa trị như trên.
3. Lá có đốm hay chấm nâu đen hay loang lổ (spot, dot, blotch), hơi sần sùi xẩy ra cho Cattleya, Dendrobium, Oncidium, Vanda v.v… do các thứ nấm Cercospora, Colletotrichum, Septoria, Phyllosticta gây ra làm cho lá rụng sớm hơn và làm cho cây cũng như hoa không được tươi tốt và mau tàn. Cách chữa trị như trên và phải phun thuốc trừ nấm như Physan, Benomyl, Daconil v.v…, nhưng những chấm này để lại các vết sẹo trên lá không sao hết được ngoại trừ cắt bỏ.

VI KHUẨN (Virus)


Lan bị nhiễm vi khuẩn, có nhiều thứ rất khó lòng nhận diện, bởi vì vi khuẩn rất nhỏ, dấu hiệu thay đổi và nhiều khi lại giống như các bệnh nhiễm trùng hay nấm. Chỉ có thí nghiệm mới biết chắc chắn. Có một điều nên biết là những cây bị nhiễm trùng hay nấm nếu đã được chữa trị, sẽ không có dấu vết trên các cây con, còn vi khuẩn sẽ lây lan sang các cây con và không có cách gì chữa trị được đành phải vất bỏ, bời vì cây quặt quẹo, yếu đuối, hoa bị lệch lạc, cong queo, có nhửng tì vết và chóng tàn.

Nhưng cũng có 2 thứ vi khuẩn thông thường nhất rất dễ nhận diện đó là: Cymbidium mosaic virus và Odontoglossum Ring spot virus thường lan truyền sang cây khác bởi việc cắt xẻ cây bằng dao kéo không được khử trùng, nước tưới bắn sang cây bên cạnh hoặc côn trùng hút nhựa rồi mang bệnh từ cây này sang cây khác.

SÂU BỌ

• Rệp xanh hay đen (aphid) thường bám vào nụ hoa hay cây non. Rệp không những hút hết nhựa cây mà còn truyền bệnh nữa. Xit bằng nước hay cồn 75% hay dùng cây tăm nhúng vào cồn lấy ra. Phải coi chừng khỏang 5-7 ngày sau trứng sẽ nở và phải diệt lại.
• Rệp trắng (false spider mites) rất nhỏ nhưng người tinh mắt có thể nhìn thấy đuơc. Rệp hút nhựa cây, nếu không trị ngay, cây sẽ chết và lan rộng mau lẹ nhất là khi nhiệt độ lên cao và ẩm độ lại quá thấp. Rệp trắng hay để lại những chấm vàng nhỏ trên mặt lá Paphiopedilum hay Phalaenopsis . Dùng xà phòng loại sát trùng (insecticidal soap) Mathalion hay pha 1 thía cà phê xà phòng rửa chén với 1 thìa cà phê dầu ăn loại thực vật, 250 ml cồn và 250 ml nuớc cho vào bình xit, lắc cho thật đều rồi xịt 3 lần, cách nhau một tuần lễ.
• Rệp đỏ (Red Spider mites) cũng rất nhỏ để lại những chấm mầu bạc ở mặt dưới lá Cymbidium hay Dendrobium. Diệt trừ như trên.
• Rệp bông (mealy bugs) có thể nhìn thấy dễ dàng, thường để lại dấu vết như bông gòn ở cuống hoa, gốc cây. Diệt trừ như trên.
 
• Rệp vẩy (scales) có 2 loại: vỏ cứng mầu nâu và gồ cao lên rất dễ nhận ở trên mặt, phía dưới lá hay thân cây. Loại thứ hai rệp sáp mầu trắng hay nâu nhạt, mềm và nhỏ còn có tên Boisduval scales. thường ở dưới lá, cuống hoa và tệ hại nhất là chui vào những ngóc ngách cúa cuống lá, bẹ hoa khó lòng diệt trừ. Loại vỏ cứng chỉ cần lấy ra còn loại mềm phai dùng thuốc diệt trùng loại ngấm vào cây (systemic insectiside) hay dung dịch kể trên phun nhiều lần mới hết.
• Ruồi trắng (white fly) thường hay bám ở mặt dưới lá đẻ trứng và sinh sàn mau lẹ. Mới đầu chỉ là nhửng vòng trắng nho nhỏ sau đó thành bầy và lan ra các cây khác. Cách diệt trừ như trên.
• Kiến tưởng như vô hại nhưng thực ra mang rệp và đủ chứng bệnh cho lan cần phải tuyệt diệt bằng Malathion hay Diazinon hay rắc Diazinon hạt trên mặt chậu rời tuới nước cho ngấm xuống.
• Ốc sên và sên không vỏ (Snails, Slugs) Hai thứ này rất tai hại, không những ăn hoa, nụ còn ăn cả lá hoặc cây non, nhất là loại không vỏ thường trú ấn trong chậu cây. Chúng thường để lại những vết nhớt nên rất dễ nhận ra .Dièt trừ bắng các loại thuốc diệt sên có chất metaldehyde như Correy's chẳng hạn. Có thể rắc muối dưới đất, nhưng đừng rắc vào trong chậu.

 

3 CÔNG THỨC CẦN NHỚ
Diệt trừ sâu bọ
• 1 chai cồn rubbing alcohol 70% 16 Oz
• 1 chai 16 0z nước lã
• 1 thìa súp xà bông rửa chén
• 1 thìa súp dầu ăn
• 1 ly cà phê đen
Cho vào bình phun (Sprayer) lắc cho thật kỹ. Mỗi khi phun phải lắc cho đều. Tránh phun vào cây để ở chỗ nắng. Phun 4 lần, mỗi lần cách nhau một tuần lễ. Cây nhập cảng trơ rễ (bare root)
• 1 thìa súp đường
• 1 thìa cà phê phân bón 30/10/10
• 10 giọt superthrive hay 1viên thuốc ngừa thai
• 2 gallon nước
Khuấy cho đều, ngâm cây trong 4 giờ, lấy ra để cho ráo nước. Ngâm 4 giờ nữa rồi để khô qua đêm. Ngày hôm sau tái tục, cây sẽ không bị khô kiệt (dehydrated) Dùng nước này nhưng không có đuờng ngâm vỏ cây tối thiểu 24 giờ rồi mới trồng.
 

[Đồngquê]

             THỜI KỲ NGHỈ NGƠI CỦA HOA LAN

Chị em phụ nữ trong khi mang bầu và sau ngày nở nhụy khai hoa, cần có một thời kỳ nghỉ ngơi, đây là lúc cần phải tránh xa ông Xã.

Lan cũng vậy, sau khi hoa tàn nhị héo cần có một thời gian không cần tưới nhiều nước, bón nhiều phân. Khi cây đã hết tăng trưởng, lan cũng cần một thời gian chuẩn bị để đơm hoa kết trái. Cả hai thời kỳ này rất quan trọng, lan không muốn tưới bón quá nhiều. Nếu chúng ta không tôn trọng, cây có thể bị chết hoặc sẽ không ra hoa. Luôn nhớ rằng nếu ít nước, lan sẽ không chết, nhưng quá ướt, lan sẽ bị thối rễ và chết. Quá nhiều phân bón sẽ làm cháy lá, cháy rễ.


Dendrobium anosmum alba
Thông thường lan có 4 thời kỳ: tăng trưởng (growing period), ngủ nghỉ (dormancy period) và nở hoa (blooming period) và nghỉ ngơi (rest period). Các giai đoan này bắt đầu từ khi cây ra rễ, nhú mầm non, tăng trưởng thành thân cây hoăc củ bẹ và lá rồi ra hoa. Khi cây ngừng tăng trưởng là thời kỳ ngủ nghỉ. Sau giai đoạn này cây có ra hoa hay không, hoa nhiều hay ít tùy theo cách nuôi trồng có đúng với điều kiện thiên nhiên của cây lan đòi hỏi hay không.

Trước hết ta hãy tìm hiểu về thời kỳ tăng trưởng cũng giống như thời kỳ vào tuổi dậy thì của đám thanh niên, thiếu nữ chúng ta. Tôi xin mở ngoặc là 40-50 năm về trước đấy nhé! Thời gian này cần ăn uống đầy đủ để thân thể được phát triển mạnh mẽ. Cũng trong thời kỳ này cây lan cần được cung cấp nước tưới, phân bón, nhiệt độ và độ ẩm cao để cho mầmcây mọc mạnh. Sau đó cây sẽ ngừng tăng trưởng và bước vào thời kỳ ngủ nghỉ.

Thông thường thời gian này bắt đầu từ cuối mùa thu và kéo dài cho hết mùa đông. Khi đó cây lan đã ngừng tăng trưởng. Ban đêm lạnh xuống và những cơn gió thu đông mang theo hơi lạnh và khô làm cho cây rụng lá. Thân cây gần như co rút lại. Tình trạng này thường xẩy ra cho những loài lan rụng lá (deciduous) như lan Dã hạc (Dendobium anosmum), Hạc vĩ (Dendrobium aphyllum). Loại Dendobium rụng lá cần bớt tưới đi và gần như ngưng hẳn khi mùa đông tới và tưới trở lại khi đã ra nụ hay cây con. Nên nhớ chỉ tưới chút ít cho tới khi bắt đầu nở hoa hoặc cây non đã mọc rễ mới tưới nước điều hòa.

Đây là lúc cây chuẩn bị ra hoa, lá rụng, rễ không mọc cho nên không cần nhiều nước cũng như phân bón, cho nên có thể 2-3 tuần lễ mới tưới một lần. Nên nhớ việc tưới nhiều hay ít, thưa hay mau còn tùy thuộc vào nhiệt độ và độ ẩm cao hay thấp nữa.

Riêng các giống Dendrbium nobile nhất là giống Den. nobile "Yamamoto" có thể ngưng tưới từ cuối tháng 11 cho đến đầu tháng 2, khi cây bắt đầu ra nụ. Nếu tưới nhiều trong thời kỳ này cây sẽ ra cây con (Plantlets) và có thể không ra hoa.

Với những loài lan rụng lá khác như: Kiều lan (Calanthe) Catassetum, Chysism Cynoches, Lycaste v.v... khi cây hết tăng trưởng nên tưới bớt nước và khi lan đã rụng lá chỉ tưới sơ qua cho cây khỏi bi khô hoặc tăng độ ẩm lên cao.

Đối với loài cây không rụng lá (evergreen) như Vanda, Rhynchostylis, Cattleya hay Dendrobium amabile, Den. thyrsyflorum chẳng hạn, việc tưới nước bón phân trong thời kỳ này nên bớt hẳn đi. Thí dụ Vanda trước kia tưới hằng ngày, nay tưới hàng tuần. Cattleya trước tưới hàng tuần nay tưới 10-15 ngày một lần.Đừng ngạc nhiên khi thấy nụ hoa Cattleya cứ nằm im trong bẹ không chịu nở hoa. Đó là định luật thiên nhiên, hoa nở theo mùa (blooming season). Nếu chúng ta tưới quá nhiều hoa sẽ bị thui chột.

Nói tóm lại chúng ta có thể tạm chia các loài lan ra làm 3 nhóm như sau:

Các loài như: Calanthe, Cynoche, Chysis, Catasetum, Mormode, Dendrobium nobile Yamamoto, Lycaste và những cây có củ mập mạp cần nghỉ ngơi khoảng 3 tháng.
Các loài như Cattleya, Dendrobium rụng lá, Rhynchostylis, Aerides v.v. cần nghỉ khoảng 2 tháng.
Các loài như: Bulbophyllum, Paphiopedilum, Phalaenopsis, Vanda v.v... mùa nghỉ rất ngắn và nếu nhiệt độ không thay đổi sẽ rất ngắn chỉ độ vài ba tuần lễ.
Đối với một vài loài địa lan như Kiếm lan (Cymbidium) hay nữ hài (Paphiopedilum) chẳng hạn lại cần thêm một điều kiện khác nữa đó là ban đêm phải lạnh xuống dưới 50°F hay 10°C trong khoảng 8 tuần lễ.

Xin đừng nhầm lẫn điều kiện này với sự cách biệt giữa nhiệt độ ban ngày và ban đêm từ 15-20°F hay 8-11°C (diurnal temperature). Do đó dù cho ban ngày 65°F (18.3°C), ban đêm 8°F (-13.3°C) lan vẫn không thể ra hoa. Đó cũng là một định luật vì những cây này đã quen sinh sống trong môi trường thiên nhiên như vậy. Nếu thiếu điều kiện này lan sẽ không đủ thời gian kết nụ và không ra hoa, ngoài trừ một số lan đã lai giống và thuần hóa như cây Cym. Golden Elk "Sundust" hay cây Cym Liliput có thể nở vào cuối hè, đầu thu.

Vì vậy ở Saigon hay Hà Nội , Đà Nẵng trồng 2 loài lan này không có kết quả. Bởi vì Saigon ban đêm không lạnh  , còn Hà Nội khi lạnh lại xuống thấp tới mức (freezing) quá nhanh.

Sau khi ra hoa, lan bước vào thời kỳ nghỉ ngơi. Thời kỳ này tuy cần nhưng không quan trọng bằng thời kỳ ngủ nghỉ (dormancy period) mà chúng ta thường vẫn thường nhầm lẫn. Đây là một thời gian khoảng 6 tuần lễ hoặc dài hơn nữa tùy theo từng lòai. Khi đó ta nên cắt bỏ chùm hoa để giúp cho cây khỏi phải nuôi một vài chiếc hoa còn lại. Trong thời gian này nếu quan sát kỹ, ta thấy cây không mọc, gần như ngủ im để dưỡng sức, chuẩn bị ra hoa hoặc mọc cây non. Lúc này lan cần khô ráo và ẩm độ trên trung bình. Nếu tưới bón quá nhiều trong giai đoạn này lan sẽ bị thối rễ và nếu ẩm độ quá thấp thân cây sẽ bị teo tóp lại.

Theo kinh nghiệm, hãy bớt tưới nước khi thấy cây ngừng tăng trưởng hay khi có gió lạnh thổi về, hoặc ban đêm lạnh xuống. Tiếp tục tưới nước mỗi tuần một lần cho các loài Cymbidium, Miltoniopsis, Paphiopedilum, Stanhopea, Zygopetalum nói tóm lại những cây xanh tốt quanh năm (evergreen). Những cây này không lúc nào được để khô rễ.Thực ra việc tưới nước và bón phân trong giai đoạn này không đơn giản nếu chúng ta trồng nhiều lọai mà lại để chung một chỗ. Ngoài ra lại việc này còn tùy thuộc vào:

Dendrobium amabile
• Chậu to hay nhỏ, vì chậu nhỏ mau khô.
• Chậu đất mau khô hơn chậu nhựa.
• Vật liệu trồng lan cũng thế. Vỏ cây mau khô hơn rêu (sphagnum moss)
• Nhiệt độ cao làm cho vỏ cây mau khô hơn nhiệt độ thấp.
• Ẩm độ cao, không cần tưới nhiều.
• Gió càng nhiều, chậu càng chóng khô.
Đối với các nhà vườn thời kỳ ngủ, nghỉ (dormancy & rest period) đây là thời kỳ thuận tiện nhất để gửi lan đi nơi khác, vì thân cây lúc đó mập mạp cứng cáp, không sợ gẫy chồi hư rễ. Các bạn cũng nên nhớ rằng đây không phải là thời kỳ thuận tiện để sang chậu hay tách nhánh.

Vì vậy anh/chị em cần quan sát cho kỹ, vì nuôi lan chẳng khác gì nuôi con mọn, không giống như cái ông nào đó nói: "Trồng Lan dễ ợt à" họa chăng trồng Lan biết nói. Nhưng coi chừng, trồng cái thứ lan này lại càng phiền toái, nhiêu khê rắc rối cuộc đời hơn nữa. Đừng có ham mà tan nhà nát cửa , tay trắng ...


 
 
 
 
 
 
 

[Cu AK]

A Đồngquê ơi, khi anh đưa mấy cái ảnh hoa Lan thì a có thể cho biết tên hoa Lan a đưa lên luôn nhé a, để khi đọc còn biết nó là loại nào và tên khoa hoc nếu có nhé, chào anh!!!

[chipchip]

Lấy bình xịt kiến,xịt lên cây Nhàu đi chip ơi.Kiến cắn tùm lum luôn rồi.Ngứa bà cố luôn! 

  , tranh thủ tắm đi, hình như mấy ngày rồi chưa có ....cớ để tắm thì phải, cơ hội cho Bảo rồi còn gì nữa.
Hôm nay cám ơn Bảo rất nhiều, đã bỏ nhiều thời gian giúp đỡ Chíp và truyền cho Chíp nhiều kinh nghiệm chăm sóc Hoa Lan, còn phải học hỏi Bảo nhiều nữa đó
Hôm nay thấy vui 

[CuGáy_ ĐàNẵng]

Thôi đi,về là lo tắm liền.Chờ chip nhắc chắc giờ này má nhìn kô ra luôn á.Khi nào rảnh đi mua tiếp!

[Đồngquê]

A Đồngquê ơi, khi anh đưa mấy cái ảnh hoa Lan thì a có thể cho biết tên hoa Lan a đưa lên luôn nhé a, để khi đọc còn biết nó là loại nào và tên khoa hoc nếu có nhé, chào anh!!!

Ok bạn . Tài liệu về hoa lan còn rất nhiều mình sẽ up dần bạn tham khảo nhé !

[Đồngquê]

Nói vậy thôi chứ anh em nào có chơi lan,nếu có thắc mắc gì cứ hỏi,mình sẽ giúp hết sức có thể,bằng tất cả những kinh nghiệm về lan mà mình biết.Trước đây mình là thành viên chi hội sinh vật cảnh thành phố Đà Nẵng nhé!

Gặp đúng cu thủ và cao thủ về lan . Bạn Bảo chia sẻ thêm kinh nhiệm cho anh/em nhé !

[CuGáy_ ĐàNẵng]

Vâng,chuyện đấy đơn giản thôi ạ.Tài liệu thì nhiều,ma em thi toàn onl bằng đt nên kô gửi lên được.Bây giờ nếu có anh em nào thắc mắc thì chỉ xin được góp ý bằng tất cả kinh nghiệm vốn có thôi ạ.

[chipchip]

Vườn nhỏ nhà Chíp nè, khoe bà con tí

Gieo cải cả tháng trời giờ mới được chừng này, một công đôi chuyện, vừa được măm vừa làm ẩm cho dàn hoa lan phía trên.



Rau mồng tơi, chíp thích măm món này



Tổng thể "vườn" lan của Chíp, mới tập tành chơi thôi nên chỉ có rễ và lá



















Cám ơn Bảo và Thodongsonkim đã giúp đỡ Chíp

[CuGáy_ ĐàNẵng]

Quớ  trời!Lan ai trồng mà đẹp ghê rứa hè???Mấy cây Ngọc Quế,Đuôi Cáo khi mô có bông thì chụp lên khoe luôn hỉ!