Thưa các bác. Đêm đi trực lang thang trên mạng, lượm lặt được mấy bài nên mạn phép tác giả đưa lên đây cho ae cùng suy ngẫm:
Bốn đời phong lưu một thú chơi
Trong một lần xuống Cà Mau, tôi được tiếp kiến ông Ba Thành, người được coi là truyền nhân của ông tổ nghề gác cu ở Cà Mau. Năm nay ông Thành đã hơn 80 tuổi, cả cuộc đời ông là một thiên truyện về cái nghề chơi này. Ông Ba Thành sống trong 1 ngôi nhà nhỏ ở TP. Cà Mau. Vây quanh nhà ông là gần 30 chiếc lồng cu thi nhau gáy. Mỗi ngày ông tiếp hàng chục lượt khách, chủ yếu là đệ tử, sư đệ đồng môn đến học hỏi kinh nghiệm. Ông Ba Thành kể nghề chơi này đối với gia đình ông mang tính gia truyền. Bắt đầu từ ông cố, truyền lại cho ông nội, rồi đến cha ông và truyền lại cho ông, tính đến nay đã 4 đời, cộng lại gần 200 năm chơi cu.
Ông Ba Thành nói, chính cái nghề chơi này đã đưa ông đến xứ Cà Mau, nơi tận cùng của đất nước rồi cắm rễ lại đây, chứ kỳ thực ông quê ở Sóc Trăng. Thân sinh ông học đến tú tài thời Pháp, lại giỏi cả Hán-Nôm và võ nghệ cao cường. Sinh thời ông dạy học ở đô thành Sóc Trăng, nhưng vì mê gác cu, bạn bè rủ rê, ông chấp nhận về Cà Mau sống, làm một ông giáo làng để thỏa chí chơi cu.
Trong ký ức ông Ba Thành, hồi 9, 10 tuổi đầu đã lẽo đẽo đi theo cha học nghề gác cu, được ngồi nghe các bậc cha chú đàm luận về cái đạo của nghề chơi. Ông Ba Thành nói thời đó cái thú chơi này chỉ dành cho những bậc thượng lưu, nho nhã. Người chơi gác cu tâm hồn phải sáng, “thoát tục”, có được phong thái ung dung, tự tại thì mới dành hết tâm trí, niềm đam mê cho cuộc chơi, mới thưởng thức được cái hay, cái thú của phong lưu.
Theo ông Ba Thành, chim cu có ít nhất 7 giọng khác nhau được chia ra: sấm, đồng, thổ, đồng kim, đồng chuông, thổ thùng (sền), đồng thổ. Giọng nào cũng hay nhưng dân chơi chim thường chuộng con có giọng đồng thổ hơn vì là giọng dịu dàng nhất. Sách “Phong lưu cũ mới” của ông Vương Hồng Sển cho rằng: những con chim cu nào gáy được tiếng ba, tiếng bốn, tiếng năm mà dân trong nghề gọi là ba, bốn hay năm “cốt” tức: “Rục cu… cu… cu…” thì đó là chim bạc, chim vàng. Dân trong nghề thừa nhận chỉ cần 3 cốt thôi đã là chim quý, còn từ bốn, năm cốt thì quá hiếm.
Tuy nhiên chim quý phải được chứng minh bằng bản lĩnh và sự khôn ngoan nơi “trận mạc”. Ông Ba Thành bảo, con chim mồi tốt phải biết bo, kèm, dập tốt khi lâm trận. Nghĩa là nó phải khéo ăn, khéo nói, văn hay, chữ tốt, biết “xuất khẩu thành thơ” phun châu nhả ngọc, nói sao cho đối thủ phải hết đường chống đỡ, giận quá mất khôn mà lao vào cạm bẫy
Riêng về âm giọng của cu, cũng được chia ra nhiều loại, chim gáy có tiếng “thổ” có nghĩa là chất giọng trầm, ấm; chim gáy có tiếng “còi” tức giọng thanh, cao; nếu chất giọng nằm giữa 2 thứ gáy trên còn được gọi là tiếng “pha”.
Về hình thức, con cu nhìn phải đẹp, thân hình cân đối, lông màu sáng, đầu nhỏ, mắt bé, con ngươi đen nhiều, cườm dầy, quấn kín cổ, chân phải dài màu đỏ son, lông che kín xuống đầu gối. Đối với những chú chim như thế, có giá cả mấy chục triệu đồng.
Theo ông Thành, hiện tại ông đã qua tuổi bát tuần mà vẫn chưa có người con nào nối nghiệp để bước sang đời thứ năm của một gia đình phong lưu, nhưng ông già vẫn ung dung sở hữu gần 30 con cu mồi “chiến”. Tôi hỏi liệu cái nghề chơi này của gia đình ông sẽ dừng lại ở đời thứ tư, ông cười hiền đầy tự tin nói: “Các con tôi bây giờ mỗi đứa một nghề, nhưng khi “đến tuổi” tự khắc chúng sẽ thấy cần chơi!”.
Những thú chơi là cả một gia tài
Từ ngày bỏ quê ra phố, anh Sỹ Tân (quận Gò Vấp) gửi lại mấy con cu mồi cho bạn bè nuôi, lòng buồn nao nao. Những tưởng Tân bỏ luôn thú chơi tao nhã này. Nào ngờ vừa đặt chân lên Sài Gòn, Tân mới biết rằng ngay chỗ mình ở trọ, có 1 hội gác cu. Bạn “đồng môn” đông quá cỡ, trong danh bạ điện thoại của Tân hiện giờ đã có hơn 50 người. Theo Tân ước tính, chỉ riêng quận 12, Hóc Môn, Gò Vấp, đã có hàng trăm người chơi phân thành nhiều nhóm. Tân bảo, ở Sài Gòn, chơi gác cu còn “máu me” hơn các tỉnh.
Theo thân thế và địa vị xã hội, dân chơi gác cu Sài Gòn có thể tạm thời chia làm 2 loại khác nhau, một thuộc loại bình dân, có gì chơi đó, một loại khác là giới thượng lưu, sẵn sàng bỏ ra hàng chục triệu đồng để sở hữu một chú chim ưng ý. Giới thượng lưu mỗi lần “xuất quân” đi toàn bằng xe xịn cả trăm ngàn đô nên cuộc chơi của họ rất tiện nghi, sang trọng. Tân kể cho tôi, nhiều người chơi cu sẵn sàng bỏ ra cả trăm triệu để được sở hữu một cặp chim cu ưng ý.
Riêng con cu mồi của Tân, lúc mua trị giá 7 triệu, sau 2 năm, có người trả lên 20 triệu nhưng Tân nhất quyết không chịu bán. Tân kể: “Người chơi gác cu cũng như một nghệ sĩ chơi đàn. Nghệ sĩ nào muốn đàn hay thì phải có cây đàn tốt, cũng như người gác cu, phải có được con cu mồi giỏi. Mình bán con cu giỏi, cũng như nghệ sĩ bán cây đàn tốt nhất thì còn gì là nghề chơi nữa. Cho nên đối với con cu này, giá nhiêu mình cũng không bán”.
Con cu mồi được ngã giá 20 triệu ấy, Tân mua lại của một bạn “đồng môn” hồi còn ở Cà Mau, tính đến nay cũng được 17 năm kể từ ngày bắt ở rừng về. Nếu tính cả tuổi rừng, ước chừng cũng trên dưới 20 năm tuổi. Theo ông Ba Đức ở Cà Mau, một người có trên 50 năm trong nghề chơi thì đó là một con chim hay, giọng “thổ”, một chất giọng mà dân chơi ưa chuộng.
Theo ông Ba Đức, trong số các loại chim cu thì chim Huỳnh Kiền là loại được nhiều người săn lùng nhất. Đây là con chim có bộ cườm vàng đóng từ trên đầu “ót” xuống tới bờ vai, tất cả các hột cườm đều vàng. Đối với loài này thì những con có bộ lông màu nâu đỏ mới có bộ cườm như thế. Chim Huỳnh Kiền có nhiều đặc tính như gù nhiều nhất, nuôi lâu ra mồi nhất, khó chịu, nóng tính nhất và rất hiếm gặp, được mệnh danh là “thiên hạ đệ nhất cu”.
Ông Ba Đức cho biết, cái thú vị nhất của thú chơi này không phải là giá trị của con cu đắt rẻ thế nào, tập tính của cu ra làm sao mà là lúc ngồi “gác cu”, xem con mồi và con bổi (cu rừng) vờn nhau đấu khẩu. Lúc đó chúng sẽ bộc lộ hết bản chất đâu là “tiểu nhân” đâu là “quân tử”.
Theo thuộc tính của loài chim cu, chúng sống thành từng đôi một. Một cặp vợ chồng nhà cu chiếm một khoảng không gian nhất định để làm lãnh địa sống (sau mùa lúa chín, chúng nhập bầy đi tìm thức ăn, xong ai về nhà nấy chọn 1 cây làm nhà – dân gác cu gọi là “cội”) nên khi người gác cu đưa bẫy, bên trong có chim mồi vào đúng lãnh địa của chim rừng, con chim rừng thấy có đối thủ dám xâm phạm lãnh địa, thế là cuộc chiến diễn ra.
Con chim rừng khôn ngoan giống như người “quân tử”, có ‘văn hóa” nên trước hết nó phải dùng lý để đấu khẩu với kẻ xâm phạm để tìm hiểu nguyên nhân, thấu tình đạt lý.
Lúc đó người chơi cu núp trong lùm cây thưởng thức, muỗi cắn không dám đập, sâu chạm không dám gãi. Hai con chim trên cành cây đẩy nhau quyết liệt có khi cả buổi trời bất phân thắng bại mặc cho người chơi nấp trong lùm cây đói mờ cả mắt, cuối cùng phải “thu quân”, hoặc con mồi đuối lý, tâm phục khẩu phục, người gác cu phải tính đến chiến lược mới. Hoặc nếu gặp con chim rừng thất học, hồ đồ, lòng dạ “tiểu nhân” thấy khách lạ đến nhà, không phân biệt bạn thù, nóng nảy, hét lên vài câu rồi xông vào chiến thì sập bẫy. Gặp loại ấy, người gác cu mất đi hứng thú.
Ông Ba Thành kể, thế giới loài cu có những con khôn đến kỳ lạ, không dễ gì dụ được chúng vào bẫy. Chúng thà đổi vùng tìm “cội” mới chứ không dễ bị đánh lừa. Người chơi gặp những con cu như vậy mới hứng thú và quyết bắt cho bằng được rồi về thuần chủng làm cu mồi. Suốt 70 năm lang thang khắp các nẻo làng quê, các vùng miền, ông Ba Thành nghiệm ra một chân lý đối với người chơi cu phải biết trọng nghĩa khinh tài, phải biết nhớ câu “Vật khinh, hình trọng” để phân biệt chánh tà.
Nếu có con chim hay, chim tốt, người xấu hỏi mua bao nhiêu cũng không bán, gặp người tốt, để kết tình tri kỷ thì tặng không, một xu cũng không nhận. Phải biết giữ cốt cách ấy thì nghề chơi mới lâu bền được. Bởi gác cu, ngoài cái thú tiêu giao để ngẫm ngợi cuộc đời, để được những ngày tháng tự tại ung dung cùng trời cuối đất thì không có mưu cầu gì khác.
Trích từ nguồn:http://www.thegioitrongta.com/article/195/p-166/children-166/child-168/De-nhat-phong-luu-nhung-thu-choi-gac-cu,-ga-kieng....html
Trang chủ
Trợ giúp
Tìm kiếm
Lịch
Đăng nhập
Đăng ký
Xem các bài viết
