Đây là bài viết của Nguyễn Vương Quốc Duy (cugayquangngai), mình cắt ra và làm tiêu đề mới (cho nó hấp dẫn), phải nói là một cuộc chiến rất căng thẳng, giá như hồi đó chú  Duy xách theo con mồi đất vối mấy cây dò thì em nó đâu phải kéo qua ngày thứ 2. Tuy nhiên như thế thì làm gì có cuộc chiến 2 ngày để bà con thưởng thức/Tre làng

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Thưa anh em !

Tôi thì chẳng phải người có văn hay chữ đẹp để có thể diễn tả hết từ đấu đến đuôi về quá trình thu phục em bổi này , nên tôi chỉ nói tóm gọn những chi tiết chính  thôi sau khi tôi nói xong anh em tự đánh giá và rút ra cảm nhận của riêng mình , để qua đó hiểu được tại sao con chim nó có cái đặc điểm gì mà nó chơi như vậy ?

kính thưa anh em mê cugay , con chim tôi đưa lên là giọng đồng thổ , tiếng to ấm tiếng nghe rất êm ái và tình cảm , thúc thổ gù thổ , nước gù rất nột ( gù ép ) , giọng gù không gắt rất êm tai . Con chim này được thu phục tại thôn Làng Ro , xã Ba Điền , Huyện Ba tơ , Tỉnh Quảng Ngãi , em này lúc tôi chup hình đưa lên là trời bắt đầu vào mùa mưa ở miền trung , nên đang trong quá trình thay lông nên 1 số chi tiết không được rõ lắm .

Em này được bắt vào 1 ngày tháng 3 trưa hè nắng gắt , hôm đó chúng tôi đi bẫy gồm 4 người chia làm 2 cánh ( vì đi rừng phải đi có đôi lỡ có chuyện gì ko may xảy ra thì giúp đỡ lẫn nhau , hay gặp chim hay thì cũng nhau thưởng thức mới thú vị ) đi dọc theo lối mòn vào rừng qua vài thung lũng nhỏ cu rừng gáy gù ầm ỉ nhưng vẫn chứa tìm được cội gác ưng ý  , tôi và sư phụ cùng song hành 2 thầy trò sau 1 quá trình vượt núi thì dừng chân lại 1 thung rất đẹp , trên là núi cao dưới là trẳng bằng sau đó là cánh đồng lúa đang chín vàng phía dưới là 1 con suối xanh biết chảy qua rất êm ái nhưng quái lạ sao chẳng nghe tiếng con cu rừng nào gáy cả  . Nhưng thấy cảnh đẹp tôi và sư phụ bảo nhau treo mồi thử vì cảnh đẹp thế này ắt hẳn phải có chim hay , và thế là sư phụ tôi đem con mồi " thanh quét " treo lên , vừa mới mở áo lồng vươn sào đưa lên cây con thanh quét đã gù xối xã liền vài dây gù . Tôi và sư phụ nhanh chóng tìm chỗ núp và từ dưới đám lúa chín kia chúng tôi nghe tiếng cất cánh bạch bạch 1 con cu rừng bay rút lên thả diều rồi đậu trên cành cây cao gù xối xả trên đó , nghe có  tiếng cu rừng con thanh quét bắt đầu làm việc nó gù liên tục vài hơi rồi thúc rồi gù cứ như thế mà làm , con bổi rừng cũng ko thua kém nó gù rất ác từ khi đậu vô cây  2 con đấu với nhau khoang 20p bằng nước gù khống , gù rước , sau khi đứng trên cây cao xác định được vị trí của con thanh quét thì con chim rừng tung cánh bay vút lên cao lạng thả diều vài vòng rồi lao vào cây có con thanh quét , 2 con gù với nhau như thác đổ  cứ ăn miếng trả miếng liên tục , có lúc mồi ép bổi có lúc bổi ép ngược lại mồi , trận đấu cứ diễn ra như thế cứ gù đã đời rồi là thúc vài 3-4 là đổ gù trở lại mà con bổi này chỉ đi tới đi lui trên cành thế mà gù thôi , có khi nó nằm 1 chỗ mà gù có những lúc nó làm tôi và sư phụ phải nghẹt thở vì nước gù của nó có những lúc cao hứng nó gù 1 tràng dài ko nghĩ và liên tục dây gù này tiếp nối dây gù kia  nó cố ép con mồi  .

Thấy đụng phải chim dữ chim, hay chắt bắt phải khá lâu vì gần 1g đồng hồ rồi mà tình cảnh cứ như thế 2 con vẫn ngang tài ngang sức . Sư phụ tôi bảo kiếm chỗ cột võng mà nằm chờ vừa thưởng thức vừa ăn cơm , lấy điện thoại ra tôi điện cho 2 anh bạn đi cùng xem tình hình thế nào thì bảo đã bắt được 3 con rồi , tôi bảo mau qua đây bên này có con chim gù ác lắm nhưng ko thể qua được vì trong rừng đi ngược lại ra qua tới nơi thì mất quá nhiều thời gian nên đành thôi , trận đấu vẫn diến ra 2 thầy trò chúng tôi thay nhau nằm canh , vì (đi rừng sợ bồ cắt và bìm bịp ) tới lúc đó là đã 3g chiều rồi mà 2 con vẫn thế  tuy có phần thấm mệt con này gù con chờ con kia vừa dứt dây gù là con này lại gù , thấy tình tình ko khả quan cho mấy sư phụ tôi lại phải ra đuổi nó đi treo thế khác cho dù đã treo đến 3 kiểu  thế " độc" rồi nó bay ra ngoài đứng gần đó mà gù vì quá mê mồi rồi nên khi vừa treo con mồi lên , mồi gù là nó bay thẳng vô cây xuống thế gù liền có những lúc con mồi ép nó quá nó nhớm chân lên muốn nhảy rồi nhưng vẫn ko nhảy , làm 2 thầy trò cứ tiếc nuối hoài những lần như thế .Trời càng ngày còn tối mà 2 con chẳng chịu thua con nào đến khoảng 4g hơn tôi và sư phụ phải chịu thua vì trời ra giông muốn mưa phải ra khỏi rừng sớm  , vì nó là con chim gù nên sư phụ tôi nhận định phải có con chim hậu biết " cương biết nhu " chứ như con thanh quét ko chịu nhường  cứ tay đôi với nó thì nó ko chịu nhảy đâu . Và chúng tôi ra về trong sự tiếc nuối , tôi điện thoại  hỏi 2 anh bạn đã ra khỏi rừng chưa thì bảo đang trên đường ra . Chúng tôi gặp nhau tại điểm gửi xe trong làng người dân tộc , 2 anh bạn đã có thu hoạch 1 anh 2 em 1 anh 3 em nhưng hỏi thì mấy ảnh bảo chim bình thường ko hay . Vừa ra về chúng tôi kế lại sự việc gặp con chim gù cho 2 anh ấy nghe ai nấy điều tiếc nuối vì ko được xem cảnh chim đấu như thế , khi về đến nhà là gần 7g tắm rửa ăn cơm xong  ngay trong đêm hội cugay của chúng tôi đã có mặt tại nhà của sư phụ để bàn cách bắt em nó ( phải chọn cây nào , thế nào ...) sau khi tôi kế tận tình chi tiết diễn biến  trận đấu và khung cảnh nơi gặp con bổi gù , mọi người điều thống nhất đây là 1 con chim gù phải dùng con chim thuần rừng lâu năm và khôn biết nhu biết cương mới bắt được . Và cuối cùng sư phụ tôi quyết định sáng sớm ngày mai lúc 2 g sáng sẽ khởi hành , và sẽ đem con thanh quét tiếp tục tham chiến và kèm theo đó là sẽ cho con " Đồng già " ra trận , anh em nào đi cùng thì cứ đêm theo chim mồi hay nhất của mình để thử sức .

Đúng như kế hoạch đã định sẵn đúng  2g sáng chúng tôi khởi hành tại thôn 6 xã Đức Chánh Huyện Mộ Đức tỉnh Quảng Ngãi tiến lên huyện miền núi Ba Tơ với 1 khí thế rạo rực , sau khi vượt qua những khó khăn trên đường đi thì gần 5g sáng chúng tôi đã có mặt tại làng ro xã Ba Điền huyện Ba Tơ tỉnh Quảng ngãi , sua khi gửi xe trong làng người dân tộc xong chúng tôi tức tốc đi vào rừng dù trời còn tối chưa thấy rõ mọi vật , chúng tôi gồm 4 người cố gắng đi thật nhanh để đến nơi con cu gù nhiều sớm để nghiên cứu địa hình và cho chim mồi nghỉ ngơi phục hồi sưc lực  sau 1 chuyến đi đem dài , nhưng cố gắng mấy thì đến nơi cũng gần 6g30p sáng chim rừng vẫn chưa gáy  , sau khi lướt qua chúng tôi đã chọn 1 cây có độ cao trung bình và tương đối thoáng , cành thế " song kiếm " ngay sau đó con thanh quét được ưu tiên tham chiến trước , vừa treo lên nó đã gù khống vài dây và đằng xa trong 1 cây cao rậm rạp chúng tôi nghe thấy những dây gù xối xã đáp lại , thế là trận đấu đã được khai mạc , con thanh quét ra sức gù khống con bổi tức tốc bay ra khỏi cây và bay lên cao đậu lên cây cổ thụ cao hôm qua vừa gù vừa quan sát trên đó , con thanh quét còn gù hung thì con bổi cũng gù không kém sau khi xác định được vị trí treo con mồi con bổi tung cánh bay vút vào cây treo con mồi và nhảy thẳng vào cành thế mà gù như búa bổ , 2 con gù với nhau vang rừng làm cho mấy con chim mồi trong mồi đêm theo cũng gù khống lên làm chúng trôi phải tìm đủ mọi cách để bịt miệng chúng lại , trận đấu diễn ra gần cả tiếng đồng hồ mà vẫn như cái cảnh hôm qua , mà  2 con vẫn  bất phân thắng bại tới lúc đó sư phụ tôi bảo 2 anh bạn đi cùng lấy mồi của mình ra thử sức với nó , 2 anh thay nhau treo từng con mồi lên nhưng chỉ chịu nổi với nó mỗi con khoảng 15p mà chịu thua đáp ứng được , có con sợ quá im bẹt trốn luôn trong đấu lúa . Mà con bổi cứ đi trên cành thế mà gù thế mới tức và cuối cùng sư phụ tôi đành dùng con " đồng già " là lá bài cuối cùng , vô đuổi nó đi nó ra ngoài gù như thác đổ treo con đồng già lên con mồi chỉ mới gù rước có 1 dây nó đã lao vô cây xuống thế 2 con gù tay đôi với nhau khoảng 45p , bắt đầu con đồng già ra bài chiến thuật nhường bổi chỉ nằm thúc thưa thưa và nhịp cánh xoay cầu , làm con bổi còn gù hung thừa thắng xông lên nó gù những dây gù dài thăng thẳm liên tiếp nhau không nghỉ , nhưng con mồi vẫn bình tĩnh cử hể con bổi ngứt gù là con đồng già ép gù trận đấu diễn ra thật hay .

Nhưng với 1 kinh nghiệm dày dặn chiến trường thu phục ko biết bao nhiêu là bổi trận bổi hung dữ , cuối cùng con đồng già đã khuất phục con bổi kia bằng 1 cách rất bình thường . Sau khi cứ gù ép cho con bổi mê lồng và nóng lên rồi nó  tự nhiên im bẹp lâu lâu thúc 1 vài tiếng mặc kệ cho con bổi kia ra sức gù ép  ăn hiếp , sau khi chờ cho con bổi kia gù mệt đi rồi với những dây gù dài thăng thẳm , nó trồi lên gù với 1 khí thế hào hùng với nhưng dây gù nối tiếp nhau liên tục không biết mệt tôi ước tính khoảng gần 80 dây gù liên tục không cho con bổi có cơ hội gù lại cùng với đó là sự nín thở theo từng dây gù của con đồng già  và thế là con bổi nhảy thẳng vô mặt lụp đá cái phạch .Trời ơi niềm vui vỡ òa 4 người 3 chân 4 cẳng chạy tới chỗ con mồi , sau khi gỡ bổi cho vào túi rút chúng tôi nhanh chóng cho con bổi uống nước , tắm mát và cho nó nghỉ ngơi khoảng 10p sau đó mới ra về .
( tôi nhìn đồng hồ lúc đó là gần 11g kém 15p , sau khi bắt được con bổi chẳng ai muốn đi bẫy nữa ra khỏi rừng lấy xe chạy về nhà 1 mạch và mở tiệc ăn mừng chiến công , )

ghi chú :
- con chim mồi " thanh quét " nguồn gốc là chim bổi được chú Võ Mậu Bình ( bình trâu ) ở trị trấn sông vệ ngay cầu sông vệ  huyện tư nghĩa , tỉnh quảng ngãi . Địa điểm thu phục em ta là đèo violach thuộc xã ba nôm huyện ba tơ tỉnh quảng ngãi , nơi giáp ranh giữa 2 tỉnh quảng ngãi và Kon tum . Ngoài đời chú ta là 1 mãnh tướng sau khi thu phục và huấn luyện lên mồi thì đã lập biết bao chiến công , đặc điểm của con " thanh quét " là chỉ biết gù là nhiều , với chất giọng thổ đồng , thúc đồng , gù thổ giọng êm và nhẹ chưa biết thua đối thủ nào khi gù , sau đó chú Bình chuyển nhượng lại cho chú sư phụ tôi . Sau đó bi bồ cắt giết chết .
- con chim mồi " đồng già " nguồn gốc là từ tỉnh gia lai , được 1 người bạn của sư phụ mua tại gia lai và chuyển nhượng lại khi không thể đi rừng được , khi còn trên đó dân chơi cugay trên đó gọi nó là " đồng lửa " , nhưng thấy nó già có tuổi nên sư phụ tôi đặt lại tên cho nó là " đồng già " , đặt điểm gáy giọng đồng thổ ,thúc đồng , gù thổ giọng gù ấm áp êm tai 1 dây gù có khi lên đến gần 30 tiếng gù và gù liên tục trong 1 dây gù , với bộ cườm đóng cao từ trên đỉnh ót xuống tới bầu diều gần giáp với nhau .Sau đó em ta cũng ta đi vì tuổi tác .
- con bổi thu phục được chúng tôi đặt nó là con " Ba Điền 1 " vì bắt nó tại xã Ba Điền nhưng sau đó chúng tôi lại bắt thêm 2 em nữa cũng với tác phong và phong cách đặc điểm tương đối giống nhau sau  đó đặt tên là : Ba Điền 2 và 3 " nói về gù thì ko biết mệt với lại chỗ ở tương đối gần nhau cách nhau chưa tới vài trăm mét , nên chúng tôi suy đoán có thể chúng là anh em hay cùng huyết thống .
sau khi nuôi dưỡng 1 thời gian những con chim này bắt đầu nổi với nước chơi , có gù khống , rước có nhưng ít , có thúc kèm nhưng thưa chủ yếu kèm bo nhiều và gù nhiều , cho dù khi bắt ngoài cây con nào về đấu cũng chỉ nghe gù không chưa chưa nghe tiếng thúc hay tiếng gióng ( gáy gọi , bổ , rao ..) nào cả .

thưa anh em đó là quá trình tóm tắt bắt con chim tôi đưa lên , theo kinh nghiệm của tôi cũng như mấy anh em trong hội tuy nó ko phải là con chim chuẩn về hình thức bên ngoài , nhưng nó có nhưng đặc điểm sau để trở thành con chim gù nhiều và tương đối được là :
thứ nhất : bộ mình tuy ko phải là mình bắp chuối liền lạc , nhưng nó là bộ mình vuông vứt to và dài mình
thứ hai : là em ta có bộ ngực nở nang , sa ngực đầy đặng ( quê tôi gọi là ngực quả thị )
thứ ba : tuy bộ cườm ko mấy xuất sắc vì ít cườm lửa và cườm đen , nhưng khi nhìn kỹ thì bộ cườm ẩn , với những hạt cườm vuông khi gù bộ cườm rất điều và nhuyễn như 1 tấm thảm .
thứ tư : là cái đầu không phải là đầu vuông , nhưng với chất giọng đồng thổ thì với cái đầu như vậy thì chấp nhận được (quê tôi gọi là đầu trái đào ) , đủ để khôn lanh và lỳ lợn
thứ năm : tuy cặp chân ko khô và có màu tím , nhưng cặp chân rất to mập mạp không ướt  với tư thế đứng trong lồng như quỳ gối vậy .
thứ sáu : tuy bộ dặm và màu lông chưa đúng chuẩn nhưng màu sắc vẫn tạm chấp nhận được với chất giọng trên  với bộ dặm hình hạt bí thì là phù hợp nhất chất giọng đồng thổ và giọng thổ .
thân chào anh em !
p/s: dù sao đi nữa với quê tôi những con chim như vậy đã coi là chim hay rồi , nên mong anh em đừng chê cười  , chúc anh em và gia đình nhiều sức khỏe .

By: Cugayquangngai